Mishandeling

Mishandeling is het opzettelijk toebrengen van pijn of lichamelijk letsel aan een ander. Dit kan variëren van lichte vormen van fysiek geweld, zoals slaan of duwen, tot ernstigere vormen die leiden tot zwaar lichamelijk letsel. Vereist is het opzet van de dader om pijn of letsel toe te brengen.

Artikel 300 lid 1 Sr: eenvoudige mishandeling

"1. Mishandeling is het opzettelijk toebrengen van pijn of lichamelijk letsel aan een ander. Dit kan variëren van lichte vormen van fysiek geweld, zoals slaan of duwen, tot ernstigere vormen die leiden tot zwaar lichamelijk letsel. Vereist is het opzet van de dader om pijn of letsel toe te brengen."

Artikel 302 lid 1 Sr: zware mishandeling

"1. Mishandeling is het opzettelijk toebrengen van pijn of lichamelijk letsel aan een ander. Dit kan variëren van lichte vormen van fysiek geweld, zoals slaan of duwen, tot ernstigere vormen die leiden tot zwaar lichamelijk letsel. Vereist is het opzet van de dader om pijn of letsel toe te brengen."

Voor een veroordeling voor mishandeling moet zijn voldaan aan de volgende vereisten:

• Opzet: De dader moet de intentie hebben gehad om pijn of letsel toe te brengen.

• Pijn of letsel: Er moet daadwerkelijk sprake zijn van toegebrachte pijn of letsel.

Voor veroordeling voor zware mishandeling moet bovendien zijn voldaan aan de volgende vereisten:

• Zwaar lichamelijk letsel: Het letsel moet van zodanige ernst zijn dat het onder de definitie van zwaar lichamelijk letsel valt.

• Opzet op zwaar lichamelijk letsel: De dader moet bij zware mishandeling niet alleen de intentie hebben gehad op pijn of letsel toe te brengen, maar moet de intentie hebben gehad om zwaar lichamelijk letsel toe te brengen.

Opzet is een cruciaal element bij zowel eenvoudige als zware mishandeling. Dit betekent dat de dader in meer of mindere mate bewust moet hebben gehandeld. In sommige gevallen is het opzet makkelijk vast te stellen – bijvoorbeeld als iemand heeft verklaard de ander pijn te willen doen – maar vaak bestaat hierover discussie. In veel gevallen is het verschil tussen opzet en schuld niet duidelijk. Neem bijvoorbeeld een operatie die zeer slecht is uitgevoerd als gevolg waarvan een patiënt verminkt door het leven moet. Gaat de arts dan vrijuit, heeft de arts schuld aan het gevolg of handelde hij/zij (zelfs) opzettelijk op het (zware) letsel?

In de jurisprudentie is voor dit soort grenskwesties het leerstuk ontwikkeld van het “voorwaardelijk opzet”: Als iemand bewust de aanmerkelijke kans op een bepaald gevolg aanvaardt, dan handelt hij of zij in juridische zin al opzettelijk. Een arts zal niet snel voor mishandeling worden veroordeeld, maar het is wel mogelijk. De arts moet het dan wel erg bont hebben gemaakt. Voor een voorbeeld uit de jurisprudentie, zie de casus van de Haagse Borstendokter.

Voor een veroordeling voor mishandeling moet er sprake zijn van pijn of lichamelijk letsel bij het slachtoffer. Bij eenvoudige mishandeling kan dit variëren van lichte blauwe plekken of schaafwonden tot meer zichtbare verwondingen. Bij zware mishandeling moet het letsel ernstiger zijn, zoals botbreuken, diepe snijwonden, zwaar bloedverlies, of letsel dat blijvende gevolgen heeft.

Voor zware mishandeling is (opzet op) zwaar lichamelijk letsel vereist. Wanneer is sprake van zwaar lichamelijk letsel? Artikel 82 Sr geeft hier antwoord op:

     “1. Onder zwaar lichamelijk letsel worden begrepen: ziekte die geen uitzicht op volkomen genezing overlaat, voortdurende ongeschiktheid tot uitoefening van zijn ambts- of beroepsbezigheden, en afdrijving of dood van de vrucht van een vrouw.

    2. Onder zwaar lichamelijk letsel wordt mede begrepen storing van de verstandelijke vermogens die langer dan vier weken geduurd heeft.”

Ontbreekt het opzet op zwaar lichamelijk letsel, maar is er toch zwaar lichamelijk letsel opgetreden, dan is niet voldaan aan de vereisten van zwaar lichamelijk letsel. Onder omstandigheden kan iemand dan wel aansprakelijk zijn voor een gekwalificeerde vorm van enkelvoudige mishandeling.

De straf voor mishandeling kan variëren afhankelijk van de ernst van het gepleegde geweld en de gevolgen ervan:

• Eenvoudige Mishandeling: Maximum gevangenisstraf van drie jaar of een geldboete van de vierde categorie. Indien het feit zwaar lichamelijk letsel tot gevolg heeft, kan de straf oplopen tot vier jaar gevangenisstraf of een hogere geldboete.

• Zware Mishandeling: Maximum gevangenisstraf van acht jaar of een geldboete van de vijfde categorie. Indien het feit de dood tot gevolg heeft, kan de straf oplopen tot tien jaar gevangenisstraf of een hogere geldboete.