Onrechtmatige euthanasie of hulp bij zelfdoding

Een onrechtmatig verrichte euthanasie is een zelfstandig strafbaar feit (art. 293 Sr). Bij twijfel over de wens van de patiënt, kan het zelfs als moord worden aangemerkt. Hetzelfde geldt voor hulp bij zelfdoding (art. 294 Sr). Als arts is het daarom van cruciaal belang dat u zich houdt aan de regels rondom euthanasie en hulp bij zelfdoding. De belangrijkste daarvan zijn neergelegd in de zorgvuldigheidseisen zoals beschreven in de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (WTL).

• Bij euthanasie dient een arts de patiënt een dodelijk middel toe.

• Bij hulp bij zelfdoding geeft de arts een dodelijk middel aan de patiënt. Maar de patiënt neemt dat middel zelf in.

Soms wordt voor beide vormen van helpen met sterven het woord ‘euthanasie’ gebruikt.

• Vrijwillig en weloverwogen verzoek: De arts die de euthanasie uitvoert, moet ervan overtuigd zijn dat dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt.

• Uitzichtloos en ondraaglijk lijden: De patiënt moet lijden aan een medisch uitzichtloze situatie die gepaard gaat met ondraaglijk lijden.

• Informeren van de patiënt: De arts moet de patiënt volledig hebben geïnformeerd over zijn situatie en vooruitzichten.

• Geen redelijke andere oplossing: Er mag geen redelijke andere oplossing voor de situatie van de patiënt zijn.

• Consultatie: Ten minste één andere, onafhankelijke arts (de SCEN-arts) moet de patiënt (ook) hebben gezien en moet schriftelijk hebben beoordeeld of aan de zorgvuldigheidseisen is voldaan.

• Zorgvuldige uitvoering: De levensbeëindiging of hulp bij zelfdoding moet medisch zorgvuldig worden uitgevoerd.

Na een euthanasie zal de lijkschouwer hiervan melding maken bij de één van de vijf Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE). De RTE toetst vervolgens of de euthanasie/hulp bij zelfdoding plaatsvond overeenkomstig de geldende zorgvuldigheidseisen. Is dat het geval, dan wordt hiervan melding gemaakt bij de arts. De casus krijgt het predicaat “gehandeld overeenkomst de zorgvuldigheidseisen” en kan de kast in.

Indien de RTE van oordeel is dat niet is gehandeld overeenkomst de zorgvuldigheidseisen, dan zal zij – naast de arts – ook de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en het college van procureur-generaals informeren. Die besluiten dan of de arts ook tuchtrechtelijke of strafrechtelijke vervolgd wordt.

De beoordelingen van de RTE kunt u vinden op hun website.

Het beleid van het Openbaar Ministerie voor vervolging na een onzorgvuldige euthanasie is neergelegd in de Aanwijzing vervolgingsbeslissing inzake actieve levensbeëindiging op verzoek (euthanasie en hulp bij zelfdoding). Niet iedere onzorgvuldige euthanasie zal strafrechtelijk vervolgd worden. In principe is dit wel het geval bij schending van een ‘substantiële zorgvuldigheidseis’. Substantiële zorgvuldigheidseisen zijn de eis dat het verzoek vrijwillig en weloverwogen is en de eis dat sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden.